Κυριακή 31 Μαρτίου 2013
Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα
Είναι εορτή κινητή. Τελείται σε διαφορετική κατ’ έτος ημερομηνία, πάντοτε δε μετά την εαρινή ισημερία.
Τους δύο πρώτους χριστιανικούς αιώνες στην Ανατολή γιορταζόταν το Πάσχα πάντοτε την 14η του εβραϊκού μηνός Νισάν (αντιστοιχεί προς τον δικό μας Μάρτιο/ Απρίλιο), ημέρα κατά την οποία παρέδωσε το πνεύμα Του ο Κύριος στον Σταυρό του Γολγοθά, οποιαδήποτε κι αν ήταν αυτή η ημέρα.
Αντιθέτως στη Δύση γιορταζόταν πάντοτε ημέρα Κυριακή, και συγκεκριμένα την Κυριακή μετά την εαρινή πανσέληνο.
Έγιναν πολλές συζητήσεις μεταξύ εκπροσώπων της Ανατολής και της Δύσης για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής ημέρας εορτασμού του Πάσχα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έφθασαν μάλιστα στα πρόθυρα του σχίσματος, το οποίο αποφεύχθηκε χάρις στη μεσολάβηση του αγίου Ειρηναίου, επισκόπου Λουγδούνου (σημαρινής Λυών).
Επειδή η διένεξη συνεχιζόταν, επελήφθη του θέματος η αγία Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, που συνήλθε το έτος 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας, προς ειρήνευση των πιστών.
Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος αποφάσισε, όπως γράφει ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος, «τήν ἁγιωτάτην τοῦ Πάσχα ἑορτήν μιᾷ καί τῇ αυτῇ ἡμέρᾳ συντελεῖσθαι. Οὐδέ γάρ πρέπει ἐν τοσαύτῃ ἁγιότητι εἶναι τινά διαφοράν» (PG 20, 1077). Αποφασίστηκε να αποκλεισθεί ο συνεορτασμός του Πάσχα «μετά τῶν κυριοκτόνων» Ιουδαίων και «πάντες οἱ ἐξ Ἑώας ἀδελφοί», οι πιστοί δηλαδή της Ανατολής, να εορτάζουν το Πάσχα «σύμφωνα Ρωμαίοις», όπως στη Δύση. Καθορίστηκε δε ως ημέρα να είναι πάντοτε Κυριακή, και μάλιστα η Κυριακή, η οποία ακολουθεί την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία.
Ανατέθηκε δε στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, λόγω της καλλιέργειας των μαθηματικών και αστρονομικών επιστημών σ’ αυτή την πόλη, να γνωστοποιεί κάθε χρόνο με ειδικό γράμμα, το οποίο ονομαζόταν «πασχάλιον γράμμα», στις άλλες Εκκλησίες την ημέρα του εορτασμού του Πάσχα.
Η τάξη αυτή διακόπηκε μετά την αγία Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδο, διότι στα κλίματα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είχαν εισβάλει και επικρατήσει πολλοί Μονοφυσίτες.
Η απόφαση όμως της Αγίας Α’ Οικουμενικής Συνόδου παρέμενε αιωνίως και το Πάσχα εορταζόταν πάντοτε πλέον την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθούσε την εαρινή ισημερία.
Όταν όμως άλλαξε το Ημερολόγιο και αντί του Ιουλιανού εισήχθη το Γρηγοριανό, το οποίο διαφέρει κατά 13 ημέρες από το προηγούμενο, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, η Εκκλησία της Ελλάδος κλπ. εγκολπώθηκαν και ακολούθησαν το νέο Ημερολόγιο, χωρίς όμως να θίξουν το Πασχάλιο. Τον καθορισμό του Πάσχα τον συνεχίζουν βάσει του παλαιού Ημερολογίου, γι’ αυτό και δεν συμπίπτει πάντοτε το Πάσχα των Ορθοδόξων με το Πάσχα των Παπικών, οι οποίοι προσάρμοσαν το Πασχάλιο βάσει του νέου Ημερολογίου. Η παπική εξ άλλου «Εκκλησία» χρησιμοποιεί διαφορετική μέθοδο υπολογισμού των πανσελήνων από εκείνη που χρησιμοποιεί η Ανατολή. Εκτός αυτού, οι μεν Δυτικοί θεωρούν εαρινή ισημερία την 21η Μαρτίου (με το νέο) ενώ οι Ορθόδοξοι την 3η Απριλίου (με το νέο). Συνεορτασμό είχαμε το 1974 (14 Απριλίου), το 1977 (10 Απριλίου), το 1980 (6 Απριλίου) κλπ..
Σύμφωνα λοιπόν με το Πασχάλιο της Ορθοδοξίας, η ημερομηνία της εορτής του Πάσχα θα κυμαίνεται πάντοτε μεταξύ της 4ης Απριλίου και 8ης Μαΐου, με το νέο βεβαίως Ημερολόγιο οι αριθμοί αυτοί. Δεν μπορεί να έχουμε Πάσχα ούτε πριν από τις 22 Μαρτίου (με το παλαιό) ούτε μετά τις 25 Απριλίου (με το παλαιό). Διότι ρυθμιστής είναι ο ουρανός, η πρώτη δηλαδή πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία, όπως καθόρισε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος.
Δευτέρα 18 Μαρτίου 2013
Ο εσπερινός της συγχώρεσης
Ουσιαστικά η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει με τον Εσπερινό της Κυριακής της Τυροφάγου. Αυτή η μοναδική σε βάθος και ωραιότητα ακολουθία έχει δυστυχώς εκλείψει από αρκετές εκκλησίες. Όμως παρʹ όλα αυτά, τίποτε άλλο δεν αποκαλύπτει καλύτερα το χαρακτηριστικό τόνο της Μεγάλης Σαρακοστής στην Ορθόδοξη Εκκλησία και πουθενά αλλού δε διακηρύσσεται τόσο καλά η έντονη πρόσκληση στον άνθρωπο. Η ακολουθία αρχίζει με τον κατανυκτικό εσπερινό όπου ο ιερέας είναι ντυμένος με λαμπερά άμφια. Τα κατανυκτικά στιχηρά που λέγονται ύστερα από τον ψαλμό «Κύριε εκέκραξα προς Σε…» αναγγέλλουν τον ερχομό της Μεγάλης Σαρακοστής και, πέρα απ’ αυτή, τον ερχομό του Πάσχα!
“Τον της Νηστείας καιρόν, φαιδρώς απαρξώμεθα, προς αγώνας πνευματικούς εαυτούς υποβάλλοντες∙ αγνίσωμεν την ψυχήν, την σάρκαν καθάρωμεν νηστεύσωμεν ώσπερ εν τοις βρώμασιν εκ παντός πάθους, τας αρετάς τρυφώντες του Πνεύματος∙ εν αις διατελούντες ποθώ, αξιωθείημεν πάντες, κατιδείν το πάνσεπτον πάθος Χριστού του Θεού, και το άγιον Πάσχα, πνευματικώς εναγαλλιωμένοι.”
Κατόπιν γίνεται η είσοδος με τον εσπερινό ύμνο: «Φως ιλαρόν αγίας δόξης…». Ο ιερέας τώρα προχωρεί προς την Ωραία Πύλη για νʹ αναφωνήσει το εσπερινό Προκείμενο που πάντοτε αναγγέλλει το τέλος της μιας και την αρχή της άλλης μέρας. Το Μέγα προκείμενο αυτής της ημέρας αναγγέλλει την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής.
“Μη αποστρέψης το πρόσωπο σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι· ταχύ επάκουσόν μου, πρόσχες τη ψυχή μου, και λύτρωσαι αυτήν.”
Ακούστε τη θαυμάσια μελωδία του στίχου τούτου, αυτή την κραυγή που ξαφνικά γεμίζει την εκκλησία «… ότι θλίβομαι!» – και θα καταλάβετε το σημείο από το οποίο ξεκινάει η Μεγάλη Σαρακοστή: το μυστηριώδες μίγμα της ελπίδας με την απογοήτευση, του φωτάς με το σκοτάδι. Η όλη προετοιμασία έφτασε πια στο τέλος. Στέκομαι μπροστά στο Θεό, μπροστά στη δόξα και στην Ομορφιά της Βασιλείας Του. Συνειδητοποιώ ότι ανήκω σʹ αυτή, ότι δεν έχω άλλη κατοικία, ούτε άλλη χαρά, ούτε άλλο σκοπό. Συναισθάνομαι ακόμα ότι είμαι εξόριστος από αυτή μέσα στο σκοτάδι και στη λύπη της αμαρτίας και γιʹ αυτό «θλίβομαι»! Τελικά παραδέχομαι ότι μόνο ο Θεός μπορεί να με βοηθήσει σʹ αυτή τη θλίψη, ότι μόνον σʹ Αυτόν μπορώ να πω «πρόσχες τη ψυχή μου». Μετάνοια πάνω απ’ όλα, είναι το απελπισμένο κάλεσμα για τη Θεία βοήθεια.
Τρεις φορές επαναλαμβάνουμε αυτό το Προκείμενο. Και τότε να! η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει. Τα φωτεινά χρωματιστά άμφια και καλύμματα του ναού αλλάζουν· τα φώτα σβήνουν. Ο ιερέας εκφωνεί τις αιτήσεις, ο χορός απαντάει με τα «Κύριε ελέησον» την κατʹ εξοχήν σαρακοστιανή απάντηση. Για πρώτη φορά διαβάζεται η προσευχή του Αγίου Εφραίμ που συνοδεύεται από μετάνοιες. Στο τέλος της ακολουθίας όλοι οι πιστοί πλησιάζουν τον ιερέα και ο ένας τον άλλο, ζητώντας την αμοιβαία συγχώρεση. Αλλά καθώς γίνεται αυτή η ιεροτελεστία της συμφιλίωσης, καθώς η Μεγάλη Σαρακοστή εγκαινιάζεται μʹ αυτή την κίνηση της αγάπης, της ενότητας και της αδελφοσύνης, ο χορός ψάλλει πασχαλινούς ύμνους. Πρόκειται τώρα πια να περιπλανηθούμε σαράντα ολόκληρες μέρες στην έρημο της Μεγάλης Σαρακοστής. Όμως από τώρα βλέπουμε να λάμπει στο τέλος το φως της Ανάστασης, το φως της Βασιλείας του Θεού.
Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου 2012
Ευγένιος Τριβιζάς «Ένα δέντρο μια φορά The Boy And The Tree
http://www.youtube.com/watch?v=Voz9S4xb0xM
Βυζαντινή εικονογραφία - Η σημασία των εικόνων
http://www.edutv.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=577&Itemid=52
Ο Θεός μου ο αλλοδαπός (Θανάσης Παπαθανασίου)
Περίεργο Θεό έχω, μα την
αλήθεια! Άν βέβαια μιλάμε για Ορθοδοξία, τότε θα πρέπει να μιλάμε για έναν Θεό
που γυρεύει να γεννηθεί και φέτος σε κοινωνίες- σούπερ μάρκετ πόνου, πολέμου,
αδικίας και σε καρδιές- πρακτορεία μοναξιάς, απελπισίας, ρατσισμού. Πώς θα
μπορούσα, λοιπόν, να σκιαγραφήσω (μ’ όλη μου την αδεξιότητα κι έκπληξη) τον Θεό
μου;
Ο Θεός μου ο μετανάστης
Ο Χριστός είναι Υιός Θεού,
Θεός κι αυτός, που ξενιτεύεται από τους ουρανούς Του για να κατέλθει στη γη ωσάν
σε ξένο τόπο. Και σ’ αυτόν τον ξένο τόπο έχει πολλή δουλειά να κάνει. Από βρέφος
στη φάτνη μέχρι τη σταύρωση, την ανάστασή Του κ.ο.κ. Εργάτης λοιπόν σε ξένο τόπο
(Ιω.5,17). Μα κι εκεί, ένας διαρκής μετανάστης υπήρξε: από την Παναγία συνελήφθη
στη Ναζαρέτ, γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, φυγαδεύτηκε στην Αίγυπτο, ανατράφηκε στη
Ναζαρέτ, έζησε σε ασταμάτητη μετακίνηση (Ματθ.2-3,Λουκ.2,1-5, Πραξ. 10,38-39).
Μήπως δεν το ’πε ο ίδιος; «Οι αλεπούδες έχουν καταφύγιο, και τα πουλιά έχουν
φωλιές. Ο Υιός όμως του Ανθρώπου δεν έχει πού να γύρει το κεφάλι» (Ματθ.
8,20).
Ένα βρέφος -μετανάστη-
λοιπόν είχε βάλει στο μάτι ο φονιάς Ηρώδης. Σας θυμίζει αυτό τίποτα; Μήπως στις
μέρες μας ο Ηρώδης άφησε το παλιομοδίτικο σπαθί του και άδραξε τη σβάστικα; Και
τι θα πει άραγε «μετανάστης» στις μέρες μας; Πακιστανός στην Αγγλία; Έλληνας στη
Γερμανία; Μήπως Αλβανός στην Ελλάδα; Ασήμαντα ανθρωπάκια σε ξένο τόπο, θα πείτε.
Έλα, όμως, που ο παράξενος Θεός μου ταύτισε τον Εαυτό Του μαζί τους; «Ήμουνα
ξένος... Όποιος περιθάλπει έναν απ’ αυτούς τους άσημους αδελφούς μου, περιθάλπει
εμένα» (πρβλ. Ματθ. 25, 31-46).
Ο Θεός μου ο αναξιοπρεπής
Θα μπορούσαν τα πράγματα να
ήταν αλλιώς. Γέννηση, δηλαδή σε παλάτι, σε κάστρο, σε έπαυλη, σε κότερο κλπ.
Φυσικά και θα μπορούσε ο παντοδύναμος Θεός να τα κανονίσει έτσι. Τότε όμως δεν
θα επρόκειτο για τον Θεό του Χριστιανισμού. Διότι αυτός ο Θεός επέλεξε τη φάτνη.
Διότι αυτός ο Θεός είναι βαθύτατα ερωτευμένος όχι με το κύρος Του, αλλά με τον
άνθρωπο. Κι αν τα σημερινά συστήματα τρέφουν (και τρέφονται από) τον
καθωσπρεπισμό που κλείνει κάθε άνθρωπο σε ένα αεροστεγές σάβανο κύρους, εξουσίας
και ακοινωνησίας, ο Θεός μου «πήρε μορφή δούλου κι έγινε άνθρωπος»
(Φιλιπ. 2,7), διότι «δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει
και να προσφέρει τη ζωή του» (Ματθ. 20,28).
Ο Θεός μου ο ταραξίας
Ο Χριστός δεν ήρθε για
πνευματικό τουρισμό. Δεν ήρθε για να ευλογήσει τη σήψη, τον θάνατο, την
εκμετάλλευση. Με τη Γέννησή Του «οι άνθρωποι που κατοικούν στο σκοτάδι είδαν
φως δυνατό. Και για όσους μένουν στη χώρα που τη σκιάζει ο θάνατος ανέτειλε ένα
φως για χάρη τους» (Ματθ. 4,16). Τόπε ο ίδιος; Στάλθηκα για «να αναγγείλω
το χαρμόσυνο μήνυμα στους φτωχούς, να θεραπεύσω τους τσακισμένους ψυχικά. Στους
αιχμαλώτους να κηρύξω λευτεριά και στους τυφλούς ότι θα βρουν το φως τους. Να
φέρω λευτεριά στους τσακισμένους, να αναγγείλω του καιρού τον ερχομό που ο
Κύριος θα φέρει τη σωτηρία στο λαό του» (Λουκ. 4,18-19).
Με τη γέννησή Του εισέβαλε
στην ιστορία η Αγάπη με σάρκα και οστά και έκτοτε πασχίζει να μπολιάσει τα
πάντα. Η Αγάπη δεν είναι γλυκανάλατο αίσθημα, δεν είναι αποφυγή ευθύνης, δεν
είναι ανοχή και ουδετερότητα. Είναι ο μόνος αυθεντικός τρόπος ζωής και, γι’
αυτό, ρήξη με κάθε ανέραστη τάξη πραγμάτων. Έτσι, στα μάτια του κάθε
κατεστημένου οι Χριστιανοί (οφείλουν να) είναι «αυτοί που αναστάτωσαν την
οικουμένη» (Πραξ. 17,6).
Άραγε, πόσο αληθινά μπορεί
να είναι τα «Καλά Χριστούγεννα» που θα ευχηθούν όσοι από μας δηλώνουν
Χριστιανοί, αλλά έχουν πουλήσει την ψυχή τους στον κομματικό αφέντη τους ή
δίνουν κολοβό μεροκάματο στον Φιλιππινέζο εργάτη τους ή απλώς στέλνουν το παιδί
τους σε κολλέγιο όταν άλλοι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους όπου τους επιτρέπει
το επίδομα ανεργίας;
Ο Θεός μου, αντι-Σταχτοπούτα
Θυμόσαστε το «κλου» στο
παραμύθι της Σταχτοπούτας. Το γοβάκι που προβάρισε ήταν το δικό της! Κι όλα
πήγαν μια χαρά για όλους και βεβαίως για το πόδι της κοπελιάς που είχε υπόδηση
στο νούμερό της.
Λιγότερο τυχερός μου
φαίνεται ο Θεός μου. Συχνά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον χωρέσουμε ντε και
καλά στα δικά μας, ατομικά παπούτσια, που άλλοτε τον στενεύουν οδυνηρά κι άλλοτε
του «κολυμπάνε» ανυπόφορα. Το μόνο που επιθυμούμε είναι να επιβάλουμε το νούμερό
μας στον άλλον, ακόμα και σ΄αυτόν που λεκτικά αναγνωρίζουμε ως Θεό μας. Κι έτσι
ο «θεός» που θα κατασκευάσουμε πάνω στο δικό μας νούμερο, μπορεί να είναι ένας
«θεός» αφιλάνθρωπος, πρόθυμος να κάψει όσους θεωρούμε εχθρούς μας, ένας «θεός»
άρειος, ένας «θεός», κοντολογής, που κάποτε δεν βρέθηκε στη Βηθλεέμ. Ένας
ά-χριστος και αντί-χριστος.
Είναι «μου» επειδή είναι «μας»
Εν τέλει, είμαι παιδί μιας
πολύτεκνης (μάλλον υπερπολύτεκνης) οικογένειας. Δεν είναι ανόητο, ένα από τα
αδέρφια μου να αρχίσει να πιστεύει ότι ο πατέρας μας είναι μονάχα δικός του; Γι’
αυτό, όταν του απευθυνόμαστε, δεν του λέμε «Πάτερ μου», αλλά «Πάτερ ημών»-
πατέρα ολονών μας. Κι επειδή είναι «Πατήρ ημών», γι’ αυτό όλοι μας είμαστε
αδέρφια, από το ίδιο «υλικό» πλασμένα. «Όλοι σας είσαστε παιδιά του Θεού αφού
πιστεύετε στον Ιησού Χριστό... Δεν υπάρχει πια Ιουδαίος και Έλληνας, δούλος κι
ελεύθερος, αρσενικό και θηλυκό. Όλοι σας είσαστε ένας, χάρη στον Ιησού
Χριστό» (Γαλ. 3, 26-28). Ο Θεός μου είναι και δικός μου πατέρας, ακριβώς
επειδή είναι πατέρας κάθε ανθρώπου που έρχεται στον κόσμο, κι όχι επειδή είναι
καταδικός μου. Αν είναι καταδικός μου, είναι κατάδικός μου.
Η Γέννηση του Χριστού
σημαίνει ότι για πρώτη φορά στην ιστορία ενώθηκε ο Θεός και ο άνθρωπος. Ο Υιός
του Θεού ενανθρώπησε, προσέλαβε την ανθρώπινη φύση (πήρε πραγματικό ανθρώπινο
σώμα και ψυχή). Αυτό το σώμα που πρωτοαντικρίζουμε στη φάτνη είναι το πρώτο
ανθρώπινο σώμα που, μπολιασμένο στη ζωογόνο θεότητα, έφτασε τελικά στην
Ανάσταση, νίκησε τη φθορά και το θάνατο. Αλλά αυτό δεν αποτελεί παρελθόν. Και
μόνο το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας που τελείται σε κάθε εκκλησία να
συλλογιστεί κανείς, θα το νιώσει ότι ο Χριστός δεν ανακάλεσε τον εαυτό Του από
τη γη, αλλά μας τον άφησε ως Σώμα Του, για να μπορεί κάθε άνθρωπος να γίνεται
μέλος Του, σύσσωμος του Σώματος του Θεανθρώπου.
Καλά Χριστούγεννα,
αδέρφια, και ας θυμόμαστε: Αν ο Χριστός δεν σαρκώθηκε για τον τελευταίο «γύφτο»
(όπως δυστυχώς οι νεοέλληνες αρέσκονται να αποκαλούν όποιον δεν τους αρέσει),
τότε δεν σαρκώθηκε για κανέναν μας.
Απόσπασμα από το
βιβλίο του Θανάση Παπαθανασίου
«Ο Θεός μου ο
Αλλοδαπός» εκδ. ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012
Μικρός Πρίγκηπας: Μαθαίνεις (Χόρχε Λούις Μπόρχες)
Μικρός
Πρίγκηπας: Μαθαίνεις (Χόρχε Λούις Μπόρχες):
Μετά από λίγο μαθαίνεις
την ανεπαίσθητη διαφορά
ανάμεσα στο να κρατάς το χέρι
και να αλυσοδένεις μια ψυχή...
Και μαθαίνεις πως Αγάπη δε σημαίνει
στηρίζομαι
Και συντροφικότητα δε σημαίνει ασφάλεια
Και αρχίζεις να μαθαίνεις
πως τα φιλιά δεν είναι συμβόλαια
Και τα δώρα δεν είναι υποσχέσεις
Και αρχίζεις να δέχεσαι τις ήττες σου
με το κεφάλι ψηλά και τα μάτια ορθάνοιχτα
Με τη χάρη μιας γυναίκας
και όχι με τη θλίψη ενός παιδιού
Και μαθαίνεις να φτιάχνεις
όλους τους δρόμους σου στο Σήμερα,
γιατί το έδαφος του Αύριο
είναι πολύ ανασφαλές για σχέδια
και τα όνειρα πάντα βρίσκουν τον τρόπο
να γκρεμίζονται στη μέση της διαδρομής.
Μετά από λίγο καιρό μαθαίνεις.
Πως ακόμα κι η ζέστη του ήλιου
μπορεί να σου κάνει κακό.
Έτσι φτιάχνεις τον κήπο σου εσύ
Αντί να περιμένεις κάποιον
να σου φέρει λουλούδια
Και μαθαίνεις ότι, αλήθεια, μπορείς να
αντέξεις
Και ότι, αλήθεια, έχεις δύναμη
Και ότι, αλήθεια, αξίζεις
Και μαθαίνεις. μαθαίνεις
με
κάθε αντίο μαθαίνεις....
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)