Ο καλός δάσκαλος κατά τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο

 

Ο καλός δάσκαλος κατά το Χρυσόστομο εμπνέει, προσελκύει και πείθει, (MG. 57327 ) Δεν είναι εγωιστής ούτε αλαζόνας, δε διακρίνεται για το εξουσιαστικό του ύφος, έχει πνεύμα μαθητείας, δεν περιαυτολογεί. Είναι ταπεινός έχοντας συναίσθηση των ατελειών και αδυναμιών του. Γνωρίζει καλά «ότι η επιείκεια είναι πιο δυνατή από τη βία»,
(MG. 57,61 ).
Ο παιδαγωγός πρέπει να επιδεικνύει δημοκρατικό πνεύμα και να σέβεται τη γνώμη των μαθητών του, ( MG. 60,35-36 ). Απέναντι τους να είναι απλός, ειλικρινής, απονήρευτος, άδολος. Να αποφεύγει την ειρωνεία και την υποκρισία. (MG. 61,404-406 ). Οι δάσκαλοι κατά τον Άγιο Πατέρα δεν πρέπει να είναι φορτικοί και πιεστικοί αλλά φιλόστοργοι. (MG. 62,402-403 ). Οφείλουν να υπερβάλλουν σε φιλοστοργία τους φυσικούς πατέρες. «Ο λόγος (του δασκάλου)», λέει ο Χρυσόστομος πρέπει να είναι «λόγος ανθρώπου που διδάσκει μάλλον παρά ελέγχει, που παιδαγωγεί παρά τιμωρεί, που βάζει τάξη παρά που διαπομπεύει, που διορθώνει παρά που επεμβαίνει στη ζωή του άλλου (του μαθητού)»,
(MG. 61 593-594).

Πώς μπορεί να δημιουργηθεί κάτι από το τίποτα;

Πώς μπορεί να δημιουργηθεί κάτι από το τίποτα;

...Αυτό μπορούμε να το πούμε με δυο λόγια, παρ΄όλο που χρειάστηκε πολύ καιρό για να γίνει. Ακούγεται απλό, αλλά είναι πραγματικό μυστήριο. Πώς μπορεί να γεννηθεί κάτι από το τίποτα; Από τι προέκυψε η πρώτη σπίθα ζωής στη γη; Αφού καθετί νέο μπορεί να γεννηθεί μόνο από κάτι που ήδη προϋπάρχει.
Στη λεγόμενη Μεγάλη Έκρηξη τίποτα δεν εξερράγη, γιατί δεν υπήρχε καν ο χώρος για τον ήχο. Η Μεγάλη Έκρηξη δεν μπορεί να είναι ένα γεγονός , γιατί δεν υπήρχε ακόμη ο χρόνος. Δεν μπορεί να υπάρξει έτσι χρονική στιγμή της γένεσης του κόσμου. Η ίδια η Μεγάλη Έκρηξη έγινε πριν από το χρόνο. Εμείς, κοιτάζοντας πίσω στο παρελθόν, φτάνουμε μόνο μέχρι την απερίγραπτα σύντομη στιγμή μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη αρχίζουν να υπάρχουν ο χρόνος και ο χώρος. η ίδια η Μεγάλη Έκρηξη παραμένει ένα αίνιγμα. Στεκόμαστε έτσι το ίδιο αμήχανοι όπως στην αρχή και ρωτάμε: Από τι προέκυψε η Μεγάλη έκρηξη; Γιατί υπάρχει ο κόσμος;
Εδώ μια απάντηση μόνο μου μένει να δώσω. Δεν μπορώ να την αποδείξω, αλλά μπορώ να την πιστεύω βαθιά: στην αρχή δεν υπήρχε τίποτα. Στην αρχή υπήρχε μόνο ο Θεός. Γιατί ο ίδιος ο Θεός είναι η αρχή, αυτός που πάντα ήταν, πάντα είναι και πάντα θα είναι. Ο Θεός υπήρχε πριν από το χρόνο, το χώρο, πριν από όλα. Από το τίποτα ο Θεός έκανε να γεννηθεί κάτι θαυμαστό: το σύμπαν, τα αστέρια και οι πλανήτες, η γη και η ζωή επάνω σε αυτήν. Αυτό κράτησε πολύ καιρό. Αν το μετρούσαμε με τα ρολόγια μας θα ήταν δισεκατομμύρια χρόνια. Η Βίβλος σε  μια υπέροχη ιστορία της γράφει για μια αρχή που έγινε μέσα σε εφτά ημέρες, γράφει για τη δημιουργία του Θεού.
Και εγώ πιστεύω ότι εσύ κι εγώ υπάρχουμε επειδή το θέλει  ο Θεός, γιατί ο Θεός λέει "ναι" σε κάθε άνθρωπο στο δικό του και στο δικό μας κόσμο, γιατί η δημιουργία του Θεού συνεχίζεται κάθε μέρα και γιατί ο Θεός πορεύεται μαζί με εμας. Ο κόσμος δημιουργήθηκε για χάρη μου, λέει σε μια ιστορία, και αυτή  η φράση μου δίνει δύναμη. Αλλά στην ίδια ιστορία υπάρχει και η φράση: Είμαι χώμα και στάχτη. Αυτή η αλήθεια μου δείχνει τα όριά μου...

Ραϊνερ Ομπερτιτ, "Από που καταγόμαστε; Από που προέρχεται ο κόσμος;"

 

Ἀντί ἄλλης Πασχάλιας εὐχῆς θά σᾶς μεταφέρω τά χαρμόσυνα ἀναστάσιμα βιώματα τοῦ μακαριστοῦ γέροντα Πορφυρίου, ὅπως τά ἔζησα μιά Τρίτη Διακαινησίμου στό κελλάκι του.

Μετά τήν καρδιολογική ἐξέταση καί τό συνηθισμένο καρδιογράφημα, μέ παρεκάλεσε νά μή φύγω. Κάθησα στό σκαμνάκι κοντά στό κρεββάτι του. Ἔλαμπε ἀπό χαρά τό πρόσωπό του.

Μέ ρώτησε:

- Ξέρεις τό τροπάριο πού λέει «Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν…»;

- Ναί, γέροντα, τό ξέρω.

- Πές το.

Ἄρχισα γρήγορα-γρήγορα:

«Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τήν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου, ἀπαρχήν˙ καί σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τόν αἴτιον, τόν μόνον εὐλογητόν τῶν πατέρων Θεόν καί ὑπερένδοξον».

- Τό κατάλαβες;

- Ἀσφαλῶς τό κατάλαβα.

Νόμισα πώς μέ ρωτάει γιά τήν ἑρμηνεία του.

Ἔκανε μία ἀπότομη κίνηση τοῦ χεριοῦ του καί μοῦ εἶπε:

- Τίποτε δέν κατάλαβες, βρέ Γιωργάκη! Ἐσύ τό εἶπες σάν βιαστικός ψάλτης… Ἄκου τί φοβερά πράγματα λέει αὐτό τό τροπάριο: Ὁ Χριστός μέ τήν Ἀνάστασή Του δέν μᾶς πέρασε ἀπέναντι ἀπό ἕνα ποτάμι, ἀπό ἕνα ρῆγμα γῆς, ἀπό μιά διώρυγα, ἀπό μιά λίμνη ἤ ἀπό τήν Ἐρυθρά θάλασσα. Μᾶς πέρασε ἀπέναντι ἀπό ἕνα χάος, ἀπό μία ἄβυσσο, πού ἦταν ἀδύνατο νά τήν περάσει ὁ ἄνθρωπος μόνος. Αἰῶνες περίμενε ὁ κόσμος αὐτό τό Πάσχα, αὐτό τό πέρασμα.

Ὁ Χριστός μᾶς πέρασε ἀπό τόν θάνατο στή ζωή. Γι’ αὐτό σήμερα «θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, ἅδου τήν καθαίρεσιν». Χάθηκε ὁ θάνατος. Τό κατάλαβες; Σήμερα γιορτάζουμε τήν «ἀπαρχή» τῆς «ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου», τῆς ζωῆς κοντά Του.

Μίλαγε μέ ἐνθουσιασμό καί βεβαιότητα. Συγκινήθηκε.

Σιώπησε γιά λίγο καί συνέχισε πιό δυνατά:

- Τώρα δέν ὑπάρχει χάος, θάνατος, νέκρωση, Ἅδης. Τώρα ὃλα εἶναι χαρά, χάρις στήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας. Ἀναστήθηκε μαζί Του ἡ ἀνθρώπινη φύση. Τώρα μποροῦμε κι ἐμεῖς νά ἀναστηθοῦμε, νά ζήσουμε αἰώνια κοντά Του… Τί εὐτυχία ἡ Ἀνάσταση!

«Καί σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τόν αἴτιον». Ἒχεις δεῖ τά κατσικάκια τώρα τήν ἄνοιξη νά χοροπηδοῦν πάνω στό γρασίδι; Νά τρῶνε λίγο ἀπό τή μάνα τους καί νά χοροπηδοῦν ξανά; Αὐτό εἶναι τό σκίρτημα, τό χοροπήδημα. Ἒτσι ἒπρεπε κι ἐμεῖς νά χοροπηδοῦμε ἀπό χαρά ἀνείπωτη γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας καί τή δική μας.

Διέκοψε καί πάλι τόν λόγο του. Ἀνέπνεα μιά εὐφρόσυνη ἀτμόσφαιρα.

-Μπορῶ νά σοῦ δώσω μιά συμβουλή; συνέχισε.

Σέ κάθε θλίψη σου, σέ κάθε ἀποτυχία σου, σέ κάθε πόνο σου, νά συγκεντρώνεσαι μισό λεπτό στόν ἑαυτό σου καί νά λές ἀργά-ἀργά αὐτό τό τροπάριο. Θά βλέπεις ὅτι τό μεγαλύτερο πρᾶγμα στή ζωή σου -καί στή ζωή τοῦ κόσμου ὅλου- ἔγινε. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἡ σωτηρία μας. Καί θα συνειδητοποιεῖς ὅτι ἡ ἀναποδιά πού σοῦ συμβαίνει εἶναι πολύ μικρή γιά νά χαλάσει τή διάθεσή σου.

Μοῦ ʹσφιξε τό χέρι, λέγοντας:

-Σοῦ εὔχομαι νά «σκιρτᾶς» ἀπό χαρά, κοιτάζοντας πίσω σου τό χάος ἀπό τό ὁποῖο μᾶς πέρασε ὁ Ἀναστάς Κύριος, «ὁ μόνος εὐλογητός τῶν Πατέρων».

Ψάλλε τώρα καί τό «Χριστός Ἀνέστη»...

 

Γεώργιος Παπαζάχος

Καθηγητής Ιατρικῆς Σχολῆς

Ἐπιστολή στό περιοδικό Σύναξη

 

Ένα ταξίδι στα θαύματα του κόσμου!!!!!!!

Ένα ταξίδι στα θαύματα του κόσμου!!!!!!!

 

Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα

Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα

Η εορτή του Πάσχα είναι το κέντρο της λατρευτικής ζωής του Ορθοδόξου. Από αυτήν αρχίζουν τα Αναγνώσματα των Αποστολικών και Ευαγγελικών Περικοπών, που αναγιγνώσκονται στις καθημερινές και τις Κυριακές όλου του λειτουργικού χρόνου.
Είναι εορτή κινητή. Τελείται σε διαφορετική κατ’ έτος ημερομηνία, πάντοτε δε μετά την εαρινή ισημερία.
Τους δύο πρώτους χριστιανικούς αιώνες στην Ανατολή γιορταζόταν το Πάσχα πάντοτε την 14^η του εβραϊκού μηνός Νισάν (αντιστοιχεί προς τον δικό μας Μάρτιο/ Απρίλιο), ημέρα κατά την οποία παρέδωσε το πνεύμα Του ο Κύριος στον Σταυρό του Γολγοθά, οποιαδήποτε κι αν ήταν αυτή η ημέρα.
Αντιθέτως στη Δύση γιορταζόταν πάντοτε ημέρα Κυριακή, και συγκεκριμένα την Κυριακή μετά την εαρινή πανσέληνο.
Έγιναν πολλές συζητήσεις μεταξύ εκπροσώπων της Ανατολής και της Δύσης για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής ημέρας εορτασμού του Πάσχα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έφθασαν μάλιστα στα πρόθυρα του σχίσματος, το οποίο αποφεύχθηκε χάρις στη μεσολάβηση του αγίου Ειρηναίου, επισκόπου Λουγδούνου (σημαρινής Λυών).
Επειδή η διένεξη συνεχιζόταν, επελήφθη του θέματος η αγία Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, που συνήλθε το έτος 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας, προς ειρήνευση των πιστών.
Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος αποφάσισε, όπως γράφει ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος, «τήν ἁγιωτάτην τοῦ Πάσχα ἑορτήν μιᾷ καί τῇ αυτῇ ἡμέρᾳ συντελεῖσθαι. Οὐδέ γάρ πρέπει ἐν τοσαύτῃ ἁγιότητι εἶναι τινά διαφοράν» (PG 20, 1077). Αποφασίστηκε να αποκλεισθεί ο συνεορτασμός του Πάσχα «μετά τῶν κυριοκτόνων» Ιουδαίων και «πάντες οἱ ἐξ Ἑώας ἀδελφοί», οι πιστοί δηλαδή της Ανατολής, να εορτάζουν το Πάσχα «σύμφωνα Ρωμαίοις», όπως στη Δύση. Καθορίστηκε δε ως ημέρα να είναι πάντοτε Κυριακή, και μάλιστα η Κυριακή, η οποία ακολουθεί την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία.
Ανατέθηκε δε στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, λόγω της καλλιέργειας των μαθηματικών και αστρονομικών επιστημών σ’ αυτή την πόλη, να γνωστοποιεί κάθε χρόνο με ειδικό γράμμα, το οποίο ονομαζόταν «πασχάλιον γράμμα», στις άλλες Εκκλησίες την ημέρα του εορτασμού του Πάσχα.
Η τάξη αυτή διακόπηκε μετά την αγία Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδο, διότι στα κλίματα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είχαν εισβάλει και επικρατήσει πολλοί Μονοφυσίτες.
Η απόφαση όμως της Αγίας Α’ Οικουμενικής Συνόδου παρέμενε αιωνίως και το Πάσχα εορταζόταν πάντοτε πλέον την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθούσε την εαρινή ισημερία.
Όταν όμως άλλαξε το Ημερολόγιο και αντί του Ιουλιανού εισήχθη το Γρηγοριανό, το οποίο διαφέρει κατά 13 ημέρες από το προηγούμενο, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, η Εκκλησία της Ελλάδος κλπ. εγκολπώθηκαν και ακολούθησαν το νέο Ημερολόγιο, χωρίς όμως να θίξουν το Πασχάλιο. Τον καθορισμό του Πάσχα τον συνεχίζουν βάσει του παλαιού Ημερολογίου, γι’ αυτό και δεν συμπίπτει πάντοτε το Πάσχα των Ορθοδόξων με το Πάσχα των Παπικών, οι οποίοι προσάρμοσαν το Πασχάλιο βάσει του νέου Ημερολογίου. Η παπική εξ άλλου «Εκκλησία» χρησιμοποιεί διαφορετική μέθοδο υπολογισμού των πανσελήνων από εκείνη που χρησιμοποιεί η Ανατολή. Εκτός αυτού, οι μεν Δυτικοί θεωρούν εαρινή ισημερία την 21^η Μαρτίου (με το νέο) ενώ οι Ορθόδοξοι την 3^η Απριλίου (με το νέο). Συνεορτασμό είχαμε το 1974 (14 Απριλίου), το 1977 (10 Απριλίου), το 1980 (6 Απριλίου) κλπ..
Σύμφωνα λοιπόν με το Πασχάλιο της Ορθοδοξίας, η ημερομηνία της εορτής του Πάσχα θα κυμαίνεται πάντοτε μεταξύ της 4^ης Απριλίου και 8^ης Μαΐου, με το νέο βεβαίως Ημερολόγιο οι αριθμοί αυτοί. Δεν μπορεί να έχουμε Πάσχα ούτε πριν από τις 22 Μαρτίου (με το παλαιό) ούτε μετά τις 25 Απριλίου (με το παλαιό). Διότι ρυθμιστής είναι ο ουρανός, η πρώτη δηλαδή πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία, όπως καθόρισε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος.


 

Ο εσπερινός της συγχώρεσης

Ο εσπερινός της συγχώρεσης

Ουσιαστικά η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει με τον Εσπερινό της Κυριακής της Τυροφάγου. Αυτή η μοναδική σε βάθος και ωραιότητα ακολουθία έχει δυστυχώς εκλείψει από αρκετές εκκλησίες. Όμως παρʹ όλα αυτά, τίποτε άλλο δεν αποκαλύπτει καλύτερα το χαρακτηριστικό τόνο της Μεγάλης Σαρακοστής στην Ορθόδοξη Εκκλησία και πουθενά αλλού δε διακηρύσσεται τόσο καλά η έντονη πρόσκληση στον άνθρωπο. Η ακολουθία αρχίζει με τον κατανυκτικό εσπερινό όπου ο ιερέας είναι ντυμένος με λαμπερά άμφια. Τα κατανυκτικά στιχηρά που λέγονται ύστερα από τον ψαλμό «Κύριε εκέκραξα προς Σε…» αναγγέλλουν τον ερχομό της Μεγάλης Σαρακοστής και, πέρα απ’ αυτή, τον ερχομό του Πάσχα!
“Τον της Νηστείας καιρόν, φαιδρώς απαρξώμεθα, προς αγώνας πνευματικούς εαυτούς υποβάλλοντες∙ αγνίσωμεν την ψυχήν, την σάρκαν καθάρωμεν νηστεύσωμεν ώσπερ εν τοις βρώμασιν εκ παντός πάθους, τας αρετάς τρυφώντες του Πνεύματος∙ εν αις διατελούντες ποθώ, αξιωθείημεν πάντες, κατιδείν το πάνσεπτον πάθος Χριστού του Θεού, και το άγιον Πάσχα, πνευματικώς εναγαλλιωμένοι.”
Κατόπιν γίνεται η είσοδος με τον εσπερινό ύμνο: «Φως ιλαρόν αγίας δόξης…». Ο ιερέας τώρα προχωρεί προς την Ωραία Πύλη για νʹ αναφωνήσει το εσπερινό Προκείμενο που πάντοτε αναγγέλλει το τέλος της μιας και την αρχή της άλλης μέρας. Το Μέγα προκείμενο αυτής της ημέρας αναγγέλλει την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής.
“Μη αποστρέψης το πρόσωπο σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι· ταχύ επάκουσόν μου, πρόσχες τη ψυχή μου, και λύτρωσαι αυτήν.”
Ακούστε τη θαυμάσια μελωδία του στίχου τούτου, αυτή την κραυγή που ξαφνικά γεμίζει την εκκλησία «… ότι θλίβομαι!» – και θα καταλάβετε το σημείο από το οποίο ξεκινάει η Μεγάλη Σαρακοστή: το μυστηριώδες μίγμα της ελπίδας με την απογοήτευση, του φωτάς με το σκοτάδι. Η όλη προετοιμασία έφτασε πια στο τέλος. Στέκομαι μπροστά στο Θεό, μπροστά στη δόξα και στην Ομορφιά της Βασιλείας Του. Συνειδητοποιώ ότι ανήκω σʹ αυτή, ότι δεν έχω άλλη κατοικία, ούτε άλλη χαρά, ούτε άλλο σκοπό. Συναισθάνομαι ακόμα ότι είμαι εξόριστος από αυτή μέσα στο σκοτάδι και στη λύπη της αμαρτίας και γιʹ αυτό «θλίβομαι»! Τελικά παραδέχομαι ότι μόνο ο Θεός μπορεί να με βοηθήσει σʹ αυτή τη θλίψη, ότι μόνον σʹ Αυτόν μπορώ να πω «πρόσχες τη ψυχή μου». Μετάνοια πάνω απ’ όλα, είναι το απελπισμένο κάλεσμα για τη Θεία βοήθεια.
Τρεις φορές επαναλαμβάνουμε αυτό το Προκείμενο. Και τότε να! η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει. Τα φωτεινά χρωματιστά άμφια και καλύμματα του ναού αλλάζουν· τα φώτα σβήνουν. Ο ιερέας εκφωνεί τις αιτήσεις, ο χορός απαντάει με τα «Κύριε ελέησον» την κατʹ εξοχήν σαρακοστιανή απάντηση. Για πρώτη φορά διαβάζεται η προσευχή του Αγίου Εφραίμ που συνοδεύεται από μετάνοιες. Στο τέλος της ακολουθίας όλοι οι πιστοί πλησιάζουν τον ιερέα και ο ένας τον άλλο, ζητώντας την αμοιβαία συγχώρεση. Αλλά καθώς γίνεται αυτή η ιεροτελεστία της συμφιλίωσης, καθώς η Μεγάλη Σαρακοστή εγκαινιάζεται μʹ αυτή την κίνηση της αγάπης, της ενότητας και της αδελφοσύνης, ο χορός ψάλλει πασχαλινούς ύμνους. Πρόκειται τώρα πια να περιπλανηθούμε σαράντα ολόκληρες μέρες στην έρημο της Μεγάλης Σαρακοστής. Όμως από τώρα βλέπουμε να λάμπει στο τέλος το φως της Ανάστασης, το φως της Βασιλείας του Θεού.