Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα

Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα

Η εορτή του Πάσχα είναι το κέντρο της λατρευτικής ζωής του Ορθοδόξου. Από αυτήν αρχίζουν τα Αναγνώσματα των Αποστολικών και Ευαγγελικών Περικοπών, που αναγιγνώσκονται στις καθημερινές και τις Κυριακές όλου του λειτουργικού χρόνου.
Είναι εορτή κινητή. Τελείται σε διαφορετική κατ’ έτος ημερομηνία, πάντοτε δε μετά την εαρινή ισημερία.
Τους δύο πρώτους χριστιανικούς αιώνες στην Ανατολή γιορταζόταν το Πάσχα πάντοτε την 14^η του εβραϊκού μηνός Νισάν (αντιστοιχεί προς τον δικό μας Μάρτιο/ Απρίλιο), ημέρα κατά την οποία παρέδωσε το πνεύμα Του ο Κύριος στον Σταυρό του Γολγοθά, οποιαδήποτε κι αν ήταν αυτή η ημέρα.
Αντιθέτως στη Δύση γιορταζόταν πάντοτε ημέρα Κυριακή, και συγκεκριμένα την Κυριακή μετά την εαρινή πανσέληνο.
Έγιναν πολλές συζητήσεις μεταξύ εκπροσώπων της Ανατολής και της Δύσης για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής ημέρας εορτασμού του Πάσχα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έφθασαν μάλιστα στα πρόθυρα του σχίσματος, το οποίο αποφεύχθηκε χάρις στη μεσολάβηση του αγίου Ειρηναίου, επισκόπου Λουγδούνου (σημαρινής Λυών).
Επειδή η διένεξη συνεχιζόταν, επελήφθη του θέματος η αγία Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, που συνήλθε το έτος 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας, προς ειρήνευση των πιστών.
Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος αποφάσισε, όπως γράφει ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος, «τήν ἁγιωτάτην τοῦ Πάσχα ἑορτήν μιᾷ καί τῇ αυτῇ ἡμέρᾳ συντελεῖσθαι. Οὐδέ γάρ πρέπει ἐν τοσαύτῃ ἁγιότητι εἶναι τινά διαφοράν» (PG 20, 1077). Αποφασίστηκε να αποκλεισθεί ο συνεορτασμός του Πάσχα «μετά τῶν κυριοκτόνων» Ιουδαίων και «πάντες οἱ ἐξ Ἑώας ἀδελφοί», οι πιστοί δηλαδή της Ανατολής, να εορτάζουν το Πάσχα «σύμφωνα Ρωμαίοις», όπως στη Δύση. Καθορίστηκε δε ως ημέρα να είναι πάντοτε Κυριακή, και μάλιστα η Κυριακή, η οποία ακολουθεί την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία.
Ανατέθηκε δε στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, λόγω της καλλιέργειας των μαθηματικών και αστρονομικών επιστημών σ’ αυτή την πόλη, να γνωστοποιεί κάθε χρόνο με ειδικό γράμμα, το οποίο ονομαζόταν «πασχάλιον γράμμα», στις άλλες Εκκλησίες την ημέρα του εορτασμού του Πάσχα.
Η τάξη αυτή διακόπηκε μετά την αγία Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδο, διότι στα κλίματα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είχαν εισβάλει και επικρατήσει πολλοί Μονοφυσίτες.
Η απόφαση όμως της Αγίας Α’ Οικουμενικής Συνόδου παρέμενε αιωνίως και το Πάσχα εορταζόταν πάντοτε πλέον την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθούσε την εαρινή ισημερία.
Όταν όμως άλλαξε το Ημερολόγιο και αντί του Ιουλιανού εισήχθη το Γρηγοριανό, το οποίο διαφέρει κατά 13 ημέρες από το προηγούμενο, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, η Εκκλησία της Ελλάδος κλπ. εγκολπώθηκαν και ακολούθησαν το νέο Ημερολόγιο, χωρίς όμως να θίξουν το Πασχάλιο. Τον καθορισμό του Πάσχα τον συνεχίζουν βάσει του παλαιού Ημερολογίου, γι’ αυτό και δεν συμπίπτει πάντοτε το Πάσχα των Ορθοδόξων με το Πάσχα των Παπικών, οι οποίοι προσάρμοσαν το Πασχάλιο βάσει του νέου Ημερολογίου. Η παπική εξ άλλου «Εκκλησία» χρησιμοποιεί διαφορετική μέθοδο υπολογισμού των πανσελήνων από εκείνη που χρησιμοποιεί η Ανατολή. Εκτός αυτού, οι μεν Δυτικοί θεωρούν εαρινή ισημερία την 21^η Μαρτίου (με το νέο) ενώ οι Ορθόδοξοι την 3^η Απριλίου (με το νέο). Συνεορτασμό είχαμε το 1974 (14 Απριλίου), το 1977 (10 Απριλίου), το 1980 (6 Απριλίου) κλπ..
Σύμφωνα λοιπόν με το Πασχάλιο της Ορθοδοξίας, η ημερομηνία της εορτής του Πάσχα θα κυμαίνεται πάντοτε μεταξύ της 4^ης Απριλίου και 8^ης Μαΐου, με το νέο βεβαίως Ημερολόγιο οι αριθμοί αυτοί. Δεν μπορεί να έχουμε Πάσχα ούτε πριν από τις 22 Μαρτίου (με το παλαιό) ούτε μετά τις 25 Απριλίου (με το παλαιό). Διότι ρυθμιστής είναι ο ουρανός, η πρώτη δηλαδή πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία, όπως καθόρισε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος.